Categorieën

Fabrikanten

    Aanbiedingen

    Koffieplant uit koffiekopje


    Koffie verbetert decognitieve prestaties en heeft een stimulerende werking op de informatieverwerking in de hersenen. De gunstige effecten van koffie op het presteren, zijn gevonden bij zowel mensen met een slaaptekort als bij uitgeruste mensen. Dit is de conclusie van een review in Progress in Brain Research over het effect van cafeïne op slaap en cognitie. Het Voorlichtingsbureau voor Koffie en Gezondheid sprak erover met één van de auteurs van de review.

    ‘Uit onderzoek blijkt heel consistent dat mensen na koffieconsumptie sneller reageren, beter hun aandacht ergens op kunnen richten en minder fouten maken. En als ze fouten maken, merken ze dat zelf eerder op.’ Aan het woord is dr. Monicque Lorist, universitair hoofddocent experimentele psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij doet onderzoek naar de dynamiek in de hersenen bij het uitvoeren van taken en wat de invloed van bijvoorbeeld cafeïne daarop is. Samen met psycholoog dr. Jan Snel van de Universiteit van Amsterdam heeft Lorist onlangs alle onderzoeken op het gebied van slaap en cognitie op een rij gezet. Lorist: ‘Koffie heeft niet alleen een gunstig effect op de cognitie als er sprake is van een slaaptekort, maar ook bij uitgeruste mensen. Wel geldt dat de effecten groter zijn naarmate er meer sprake is van een slaaptekort. Eigenlijk heel logisch, want als je goed uitgeslapen bent, presteerje al optimaal en is er minder ruimte voor verbeteringen. In de loop van de dag, als de vermoeidheid toeneemt, zijn de effecten van koffie dan welweer beter te merken.’

    Koffie ook gunstig bij mentale vermoeidheid
    Koffie verbetert de cognitieve prestaties niet alleenbij een slaaptekort, maar ook bij mentale vermoeidheid. Lorist: ‘Mentale vermoeidheid is wat anders dan slaperigheid, hoewel er in de volksmondvaak hetzelfde onder wordt verstaan. Slaperigheid bouw je in de loop van de dag op en kun je alleen oplossen door te gaan slapen. Met koffie kun je slechts het moment van slapen uitstellen. Mentale vermoeidheid treedt bijvoorbeeld op als iemand lang achter elkaar één taak doet. Waarschijnlijk is er sprake van een gebrek aan motivatie, waardoor het uitvoeren van taken slechter gaat bij mentale vermoeidheid. Slapen helpt dan niet. Een verandering van taak of het drinken van koffie wel.’

    Koffie biedt extra alertheid
    Soms wordt beweerd dat koffie niet alerter maakt maar dat koffiedrinkers de cafeïne nodig hebben om op hun normale niveau van alertheid te komen. Met andere woorden,cafeïne kan alleen eventuele ontwenningsverschijnselen opheffen. Lorist gelooft daar niet zo in. ‘Er zijn ook gunstige effecten van koffie gevonden bij mensen die meer dan vijf dagen geen koffie hebben gehad. In die periode is alle cafeïne uit het lichaam verdwenen. Er zijn dan geen ontwenningsverschijnselen meer die zouden kunnen worden opgeheven. Ook in mensen die normaal heel weinig of zelfs geen cafeïne consumeren kan cafeïne een stimulerend effect hebben. Bij deze laatste groep is het minder waarschijnlijk dat de effecten verklaard kunnen worden door tegen gaan van ontwenningsverschijnselen. Koffie kan wel degelijk de alertheid te verhogen en is dus echt meer dan alleen ontwenningsverschijnselen opheffen.’

    Cafeïne heeft effect op neurotransmitters
    Is er een verklaring voor de werking van koffie? Lorist: ‘Deels is het effect van koffie een placebo-effect: iemand verwacht dat hij alerter wordt door het drinken van koffie. Maar er treden daarnaast ook fysiologische veranderingen op. Cafeïne passeert de bloed-hersenbarrière en heeft invloed op verschillende mechanismen in de hersenen; één mechanisme voor het effect van cafeïne is wel bekend. Cafeïne werkt als een antagonist van adenosine-receptoren, dat wil zeggen, cafeïne blokkeert de adenosinereceptor en remt daarmee de werking van adenosine. Adenosine is een remmende neurotransmitter wat zich uit in een onderdrukte hersenactiviteit en verhoogde slaperigheid. Omdat cafeïne de werking van adenosine tegengaat, zorgt het voor een hogere hersenactiviteit.’

    Slaapbehoefte vermindert niet door koffie
    Volgens Lorist kan cafeïne indirect de biologische klok beïnvloeden, bijvoorbeeld bij een jetlag, een nachtdienst of ’s nachts door studeren. ‘Door de inname van cafeïne via koffie of andere bronnen kan iemand de slaperigheid tegengaan en zo het moment van slapen uitstellen. Zo kan iemand kunstmatig langer wakker blijven. De slaapbehoefte vermindert echter niet door koffie. Uiteindelijk is het dus wel belangrijk dat iemand een keer zijn benodigde uren slaapt. ’Als dat niet gebeurt, dan krijgt iemand vroeg of laat overdag last van slaperigheid. In onderzoek is dat gevonden bij middelbare scholieren. Die gebruiken nog wel eens energiedrankjes met een hoge dosering cafeïne om wakker te blijven. De scholieren die de avond tevoren veel cafeïne hadden binnen gekregen, bleken de dag erna meer last van slaperigheid te hebben. Bij studenten is zo’n verband niet gevonden. Lorist: ‘We denken dat de verklaring zit in het feit dat middelbare scholieren meestal vroeg moeten opstaan, ook als ze later zijn gaan slapen met hulp van cafeïne. Ze hebben dus niet genoeg uren geslapen, wat zorgt voor slaperigheid overdag. Studenten slapen echter vaak uit als ze laat in bed liggen en slaan dan bijvoorbeeld de eerste uren colleges over. Zo halen ze toch hun benodigde uren slaap.’

    Liever koffie dan medicatie
    Bij een jetlag of slaapproblemen bij nachtdienst worden ook wel farmacologische middelen gebruikt om alert te blijven en slaperigheid tegen te gaan, maar volgens Lorist biedt koffie meer voordelen. ‘Koffie werkt al bij kleine hoeveelheden. In verschillende onderzoeken zijn al effecten gevonden bij hoeveelheden cafeïnein een halve kop koffie. Nog een voordeel van koffie boven farmacologische middelen: koffie verdwijnt snel uit het lichaam. Lorist: ‘De metabole afbraak van cafeïne verschilt enorm tussen mensen maar is relatief snel. Gemiddeld duurt het 3,7 uur voor de helft van de hoeveelheid cafeïne het lichaam heeft verlaten. Maar bij sommige mensen duurt het slechts 2 uur en bij anderen 10 uur. Bekend is dat cafeïne bij rokers 30 tot 50% sneller wordt afgebroken. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de hogere koffieconsumptie onder rokers. Bij gebruik van de anticonceptiepil en bij zwangere vrouwen is de afbraak juist langzamer.’

    Toekomstig onderzoek 
    Lorist onderzoekt momenteel het effect van koffie bij mentale vermoeidheid. Welk effect heeft de koffiepauze op het werk? Heeft het alleen effect op de motivatie, ofverandert er ook echt iets fysiologisch? Een twintigtal proefpersonen hebben aan het onderzoek meegedaan en de gegevens worden momenteel geanalyseerd. Er is onder meer gekeken naar hersenactiviteit en gedrag. Lorist hoopt binnen een half jaar de resultaten te publiceren. Wat ze in de toekomst nog graag zou willen onderzoeken is het effect van koffie op de cognitieve achteruitgang bij het ouder worden. Lorist: ‘Bij het ouder worden gaat decognitie achteruit, maar sommige ouderen kunnen dat heel goed compenseren. Taken uitvoeren kost soms wel meer moeite, maar uiteindelijk lukt het wel. Is dat een kwestie van motivatie - “als je maar wilt” - of spelen neurotransmitters een rol? En zou koffie daarbij kunnenhelpen?’

    (bron: koffieengezondheid.nl)

    Fun Facts for coffee lovers